Het IJsselmeer is niet alleen het grootste meer van Nederland, het kan ook bogen op een aantal andere opmerkelijke feiten dankzij de dramatische transformaties die het in de loop van de tijd heeft ondergaan: van toen het nog de stormachtige Zuiderzee was tot nu een zoetwatermeer.
Hier zijn wat fascinerende feiten over het varen op het IJsselmeer, echt een van de meest ongelooflijke combinaties van natuur en techniek in Nederland:
Het IJsselmeer was een meer, toen de zee, toen weer een meer
In de Romeinse oudheid werd in 44 na Christus door de Romeinse geograaf Pomponius Mela voor het eerst melding gemaakt van een watermassa die geheel losstond van de zee en bekend stond onder de naam Lacus Flevo.
Na eeuwen van stormen en overstromingen die duinen en oevers wegspoelden, overspoelde de Noordzee tijdens de St. Luciavloed van 1287 uiteindelijk het waterrijke zoetwatergebied. Daarna werd het gebied een zeebaai die bekend stond als de Zuiderzee. De Zuiderzee bracht nieuwe handelsroutes over zee naar vele dorpen, waaronder Amsterdam, maar ook stormachtig weer en vaak rampzalige getijden die verwoesting brachten aan het land en de dorpen.
Meer dan 600 gevaarlijke jaren gingen voorbij totdat, na tientallen jaren van planning en engineering, in 1927 werd begonnen met de bouw van de Afsluitdijk. De dam, die in 1932 werd voltooid en 32 km lang was, scheidde opnieuw de zee van een zoetwatermeer – dit keer door middel van een opmerkelijk staaltje moderne techniek. Het nieuwe meer kreeg de naam IJsselmeer, naar de rivier die erin uitmondt.
Het nieuwe IJsselmeer heeft letterlijk alles veranderd
Het vermijden van overstromingen en stormschade was niet het enige resultaat van de aanleg van het IJsselmeer. De vervanging van een woeste zeearm door een zacht kabbelend meer creëerde allerlei kansen, uitdagingen en domino-effecten.
Ten eerste ontstond Flevoland, een hele nieuwe provincie van Nederland, compleet met boerderijen, spoorwegen en steden, uit wat eens de zeebodem was! Ook de voedselzekerheid werd versterkt doordat landbouwgrond en gewassen konden groeien zonder de dreiging van overstromingen. En het IJsselmeer zelf werd een enorm zoetwaterreservoir, waardoor de zoetwatervoorziening voor steden en landbouw verzekerd was.
Tientallen kustdorpen, zoals Volendam en Monnickendam, die voorheen hun brood verdienden als zeelieden en vissers, woonden plotseling aan een rustig meer. Er waren zelfs twee eilanden, Urk en Schokland, die zich bij het vasteland voegden!
Het rijke zeemansverleden van het IJsselmeer is nog steeds tastbaar in de talloze steden, dorpen en monumenten- en in het boeiende Zuiderzeemuseum in Enkhuizen.
Varen op het IJsselmeer
Het IJsselmeer wordt gebruikt voor transport en visserij, maar is ook populair bij watersporters. Je kunt er volledig genieten van de natuur zonder dicht bij de kust te zitten, dankzij de grootte van het meer.
Het is een beetje spannend omdat de wind vrij krachtig kan zijn, maar er is altijd wel een haven aan de lijzijde als je wilt ontsnappen. Zwemmen achter de boot is ideaal omdat het water koel is. Er zijn veel ondiepe plekjes met een mooie zandbodem waar je voor anker kunt gaan en volop kunt genieten van jouw zeilvakantie!
Binnen een dag kun varen van het IJsselmeer naar de Waddeneilanden. Texel bijvoorbeeld ligt op een paar uur varen van Den Oever, terwijl Terschelling of Vlieland op 5-6 uur varen van Kornwerderzand of Makkum liggen. (Wel de stromingen in de gaten houden ….)
Door de dijk wordt het IJsselmeer verdeeld in 2 regio’s, tussen Enkhuizen en Lelystad. Er zijn verschillende vissersdorpen aan zowel het noordelijke als het zuidelijke IJsselmeer waar je in het centrum voor anker kunt gaan!
En het meer levert leidingwater voor Groningen en Friesland. Het meer zelf en de vele typisch Hollandse taferelen rond het IJsselmeer zijn een bezoek meer dan waard.
Varen op het IJsselmeer zonder vaarbewijs?
Wat als je geen vaarbewijs hebt? Je hebt twee mogelijkheden, dus dat is geen probleem. Aan de ene kant zijn er op het IJsselmeer boten te huur waarvoor geen vaarbewijs nodig is, aan de andere kant kun je altijd een schipper inhuren.
Wanneer u wél een vaarbewijs nodig heeft, bent u op het IJsselmeer ook meteen verplicht het vaarbewijs 2 te bezitten
Woonboten die in de binnenwateren, zoals de Friese meren, mogen worden bevaren, worden vaak zonder vaarbewijs gezien. Je kan ze echter ook in de IJsselmeerhavens aantreffen.
De mogelijkheid om een schipper in te huren geeft je ook de mogelijkheid om helemaal tot rust te komen. Hij zorgt voor het sturen, aanleggen en manoeuvreren en brengt je naar de mooiste plekjes van het IJsselmeer. Hij kan ook uw vragen beantwoorden over het gebied en de cultuur, want hij is een inwoner.
Andere wateren
Andere wateren omringen het IJsselmeer. Ten zuiden van het IJsselmeer liggen het Markermeer en het IJmeer. Je kan een rondvaart maken over het eiland Marken, het forteiland Pampus bezoeken of aanleggen bij een van de dorpen en steden van het IJsselmeer.
Deze drie meren bij elkaar vormden de Zuiderzee voordat de Afsluitdijk werd voltooid.. In de Gouden Eeuw ontstonden langs deze kustlijn veel welvarende handels- en vissersdorpen. Het historische karakter van deze dorpen is nog steeds te zien. Daarom is het aanleggen in een van de oude havens en het bezoeken van plaatsen als Monnickendam, Volendam, Edam en Hoorn een echte aanrader.
Afsluitdijk
De Afsluitdijk is een 32 kilometer lange dijk die het IJsselmeer afsluit van de Waddenzee. De weg op de Afsluitdijk verbindt de provincies Friesland en Noord-Holland. Bij eb zakt het water in de Waddenzee tot onder het waterpeil in het IJsselmeer. Het water wordt dan afgevoerd via de Stevinsluizen in Den Oever en de Lorentzsluizen in Kornwerderzand.
Het herstel van het natuurlijk evenwicht van het IJsselmeer was een belangrijk aandachtspunt bij de reconstructie van de Afsluitdijk. Herintroductie van trekvissoorten, met name door het aanleggen van een toegangsgeul tussen het meer en de zee.
Deze baanbrekende vismigratierivier zal soorten als paling en zalm in staat stellen zich vrij tussen het IJsselmeer en de zee te bewegen. De meer dan een kilometer lange kunstmatige rivier biedt vissen een veilige omgeving om zich voort te planten, te groeien en zich aan te passen tussen zout en zoet water.
Ontdek zelf het prachtige IJsselmeer! Met onze boten verken je prachtige grote wateren, de groene kustlijnen van het IJsselmeer, charmante oude vissersdorpjes en het Zuiderzeemuseum. Misschien heb je nu na al dit gepraat over vissen ook wel de behoefte om te gaan vissen. Lees hier alles over vissen in Nederland.
